צירל קוזניץ בעת איר רעפֿעראַט אויף דער ייִוואָ־קאָנפֿערענץ 2025 Courtesy of YIVO
ווען אַ גרופּע ייִדישע געלערנטע אין ווילנע האָט געגרינדעט דעם ייִוואָ (דעם ייִדישן וויסנשאַפֿטלעכן אינסטיטוט) אין 1925 האָט געהערשט אַ ביטער מחלוקת צווישן זײַנע אַקטיוויסטן.
הגם ס׳רובֿ פֿון זיי זענען געווען אַקטיוו אין פּאָליטישע באַוועגונגען — מאַקס ווײַנרײַך איז למשל געווען אַ בונדיסט — האָט איין צד, מיט ווײַנרײַכן בראש, געהאַלטן אַז די אַרבעט בײַם ייִוואָ דאַרף בלײַבן אַ ריין אָביעקטיווע, און אַז זײַנע סטודענטן מוזן זיך אָפּזינדערן פֿון פּאָליטישע טעטיקייטן.
אַנדערע ייִוואָ־אַקטיוויסטן האָבן געהאַלטן פֿאַרקערט — אַז ייִוואָ האָט אַן אַחריות צו העלפֿן דעם לײַדנדיק פֿאָלק, און דער בעסטער אופֿן דאָס צו טאָן איז צו זײַן פּאָליטיש אַקטיוו.
אָט די טעמע איז בלויז איינע פֿון אַ גאַנצער ריי אינטערעסאַנטע פֿאַקטן וועגן ייִוואָס געשיכטע וואָס די היסטאָריקערין, צירל קוזניץ, האָט באַשריבן בעת איר רעפֿעראַט אויף דער עפֿענונג פֿון דער ייִוואָ־קאָנפֿערענץ.
דער פֿאַקט וואָס קוזניץ האָט דעם רעפֿעראַט געהאַלטן אויף ייִדיש האָט געגעבן דעם אָוונט נאָך מער חשיבֿות. דאָס איז געווען צום ערשטן מאָל במשך פֿון אַ סך יאָרן, וואָס די עפֿענונג־רעדע אויף דער ייִוואָ־קאָנפֿערענץ איז געווען אויף ייִדיש. פֿאַר די מענטשן אין עולם וואָס פֿאַרשטייען נישט קיין ייִדיש — צווישן זיי, די הײַיאָריקע סטודענטן פֿון דער ייִוואָ־זומער־פּראָגראַם — איז איר רעפֿעראַט באַגלייט געוואָרן פֿון ענגלישע איבערקעפּלעך.
